چرا افغانستان برای ما مهم است

به گزارش صندلی سبز؛ بیش از 250 سال از تشکیل کشور افغانستان می گذرد. همسایگان این کشور، «ایران در غرب»، «پاکستان در جنوب و شرق»، تاجیکستان ، «ازبکستان و ترکمنستان در شمال و چین در شمال شرقی» هستند. افغانستان جمعیتی بالغ بر  ۳۹٫۸ میلیون نفر دارد البته این آمار هیچ گاه دقیق نبوده چراکه سرشماری صحیحی در این کشور صورت نگرفته است.

آنچه که در افغانستان جلب توجه می‌کند تنوع فرهنگ در این اقلیم اغلب بحرانی و سخت است، تاجیک و هزاره، ازبک  و پشتون و  چندین قوم و فرهنگ  دیگر در این کشور حضور دارند. اما چیزی که این روایت را جالب تر می کند حکومت پشتون ها بر این کشور است در افغانستان و در این 250 سال پشتون ها بیش از هر قوم دیگری در حکومت سهم و نقش داشتند. اما زبان رایج و مشترک همه آنها فارسی است.

ایران و افغانستان ۸۱۵ کیلومتر مرز مشترک دارند؛ مرز مشترک و نزدیکی فرهنگی و وابستگی های تاریخی، امنیتی، سیاسی و اقتصادی ابتدایی ترین دلیل اهمیت افغانستان برای کشور ماست.

جلیل رحیمی جهان آبادی عضو کمیسیون امنیت و سیاست خارجی مجلس درباره وضعیت افغانستان، در گفت و گو با خبرنگار خانه ملت، اظهار داشت: «افغانستان  از گذشته مبادلات تجاری فراوانی با ایران داشته و بسیاری از نیازهای اقتصادی خود را از طریق ایران تامین می‌کرده و مشترکات فرهنگی ملت های دو کشور ظرفیت‌های فراوانی را ایجاد کرده است، اما این روزها و همزمان با خروج نیروهای خارجی چالش جدیدی را تجربه می کند.»

امنیت افغانستان به واسطه نزدیکی با کشورمان برای ما مهم است، به ویژه اینکه موضوع مبارزه با مواد مخدر و حجم بالای ترانزیت مواد مخدر از این کشور به داخل ایران و بحث مبارزه با این پدیده نیز یک دغدغه جدی برای جمهوری اسلامی ایران و البته برای همه دنیا است.

با توجه به حجم بالای مهاجران غیر قانونی از سوی این کشور به  داخل ایران و سطح نازل مراقبت های پزشکی، امنیت بهداشتی نیز مسأله جدید ما با همسایه شرقی مان است و ضرورت دارد یادآوری کنیم که «واریانت دلتا یا هندی» در این کشور رایج شده است. پس هر اتفاقی در افغانستان رخ دهد بر امنیت، اقتصاد و حالا دیگر بر سلامت ایران نیز تاثیرگذار خواهد بود.

از ۱۹۹۴ میلادی در اوج جنگ‌های داخلی افغانستان، گروهی وارد ولایت قندهار در جنوب افغانستان شدند و نام خود را «تحریک اسلامی طلبای کرام» نهادند که پیروان زیادی از افغانستان و پاکستان پیدا کردند.

طالبان پس از تصرف افغانستان، از سال 1996 تا 2001 با نام «امارت اسلامی افغانستان» بر این کشور حکومت کرد. در این سال‌ها، کشورهای پاکستان، امارات متحده عربی و عربستان سعودی سه کشوری بودند که طالبان را به رسمیت شناختند اما بعدها و پس از حمله آمریکا به افغانستان حکومت طالبان نیز از بین رفت، البته از سال 2006 بار دیگر اعلام موجودیت کرد.

طالبان با آمریکایی‌ها که خود از سال 2001 در افغانستان حضور دارند، از سال 2018 مذاکراتی را موسوم به مذاکرات صلح دوحه به طور رسمی آغاز کردند.

این که چرا ترامپ برخلاف اسلاف خود در کاخ سفید حاضر به مذاکره با طالبان شد کمی نیاز به تحلیل دارد اما پایه ای ترین دلیل آن قدرت گرفتن روز افزون طالبان در افغانستان و شکست سیاست های جنگ طلبانه و اشغال گری آمریکا و ترس ایالات متحده از تکرار تجربه ویتنام است.

ایالات متحده آمریکا، تعداد 20 هزار سرباز را به منظور حمایت از دولت افغانستان به این کشور اعزام کرد، اما هیچ گاه به این وعده خود مبنی بر آموزش کامل به نیروی های نظامی کابل عمل نکرد و هزینه و تلفات بالایی را نیز متحمل می شد، لذا ادامه این روند به نفع این کشور نبود.

بعد از پایان 11 دور مذاکره، خلیل زاد در رشته توییت‌هایی نوشت: «ما در آستانه یک توافقی هستیم که خشونت را کاهش داده و راه را برای افغان‌ها خواهد گشود.»

طالبان به‌عنوان یکی از گروه‌های ذی‌نفوذ در افغانستان، سال‌ها با نظامیان آمریکایی درنبردی سنگین و پراکنده جنگیدند و آمریکا هرگز نتوانست از راهبرد نظامی خود برای پیشبرد اهدافش در افغانستان استفاده کند.

از طرفی طالبان دولت فعلی  افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسند و سال گذشته در مسکو به طور شفاف اعلام کرد که پایان دادن به خشونت در این کشور  منوط به استعفای دولت افغانستان و خروج آمریکایی‌ها از این کشور است. چیزی که در نهایت نیمی از آن محقق شد و امروز نه تنها آمریکایی ها در حال خروج از این کشور هستند بلکه همه نظامیان خارجی هم افغانستان را ترک می کنند.

اما حالا و در هنگامه ی خروج نیروهای آمریکایی و پس از پیمان آمریکا و طالبان این  جریان جان تازه ای گرفته و در بیشتر ولسوالی‌های این کشور مستقر شده است. نیروهای طالبان از سمت شمال در حال پیشروی هستند؛ شمال افغانستان منطقه ای است که فاصله زیادی با مرز پاکستان دارد و خواستگاه جریانات سنتی مقاومت و مخالفان طالبان بوده و بیشتر طالبان در جنوب این کشور استقرار داشتند، اما در تحولات اخیر شمال افغانستان تحرکات خود را  افزایش داده اند و در این مناطق معادن طلای تخار در شمال شرق افغانستان در اختیار طالبان قرار گرفته است.

همزمان با این رویدادها انتظار می‌رود انگلیس نیز  آخرین گروه از سربازان خود در افغانستان را در روزهای آتی به کشور برگرداند و به نقش رسمی خود در دو دهه جنگ و اشغال افغانستان در پایان دهد.

به نوشته گاردین، منابع دفاعی انگلیس گفتند که انتظار می رود خروج آخرین گروه ۷۵۰ نفره سربازان انگلیسی در روزهای آتی انجام شود.

آلمان، ایتالیا و لهستان نیز در میان کشورهایی هستند که خروج نیروهایشان از افغانستان را در بیانیه‌هایی تایید کرده‌اند. اتفاقی که سرعت آن در میانه اختلافات داخلی کمی مشکوک به نظر می رسد، خروج غیرمسئولانه نظامیان خارجی بدون تکمیل زیر ساخت‌های نظامی افغانستان است؛ وضعیت کنونی افغانستان پس از حدود 20 سال اشغال، نشان می دهد حضور نیروهای خارجی هیچ ثمره ای برای ملت این کشور نداشته است.

در میان همه این اتفاقات هجوم مهاجران به مرز های شرقی کشور سیستان و بلوچستان را به وضعیت سیاه کرونایی رسانده است.

اسماعیل حسین زهی  نماینده مردم خاش در مجلس شورای اسلامی در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت تاکید کرد: همزمان با اتفاقات اخیر در افغانستان شاهد افزایش مهاجرت به سمت کشورمان هستیم و این اتفاق باعث شده تا روزانه شاهد ابتلای 1000 نفر در سیستان بلوچستان باشیم.

وی افزود :زنان و کودکان در میان این مهاجران هستند و اگر این موج مدیریت نشود به سمت مناطق مرکزی حرکت خواهند کرد و کرونای جهش یافته دلتا، کشور را در بر خواهد گرفت.

همچنین در روزهای اخیر برخی گزارشات  از پیش روی نیروهای طالبان به نزدیکی مرزهای ایران در استان  خراسان رضوی و شهرستان تایباد حکایت می کند البته گفته می شود خطری کشورمان را تهدید نمی کند چرا که شهاب الدین دلاور از اعضای ارشد طالبان در یک نشست خبری تاکید کرد  "به خاک هیچ کشوری در همسایگی افغانستان تجاوز نخواهیم کرد"  اما مرز تجاری به طور موقت تعطیل شده و  این در حالی است که این مرز یکی از اصلی ترین مبادی تجارت ایران و افغانستان در طول سالهای مختلف بوده و تنها در شش ماهه ابتدایی سال گذشته ۲میلیون و ۵۷۵هزار دلار وارد منطقه ویژه اقتصادی دوغارون شده است.

در میانه این تحولات اتفاق مهم دیگری که نگاه جهان را آن هم پس از به بن بست رسیدن روند مذاکرات دوحه و تقریباً نمایشی بودن مذاکرات مسکو  به خود معطوف کرد برگزاری نشست تهران بود.

این نشست  صرف نظر از نتیجه از این جهت مهم بود که  با وجود اینکه طالبان را در اوج قرار دارد حاضر به نشستن سر میز مذاکره کرد و برای اولین بار چهار جریان دخیل در سرنوشت افغانستان یعنی طالبان،دولت،اپوزوسیون داخلی ومهاجرین در یک نشست در مقابل هم حاضر شدند جریاناتی که هر کدام در هر نشستی که برگزار می شد نادیده گرفته می شدند. 

این ، روایتی  گذرا بود از آنچه در همسایه شرقی ما در حال وقوع است، بی شک خروج نیروهای فرامنطقه ای از افغانستان در میانه غبار جنگ و صلح به شرط هوشیاری و وحدت، اتفاقی است که می تواند به نفع مردم خسته و رنج دیده این کشور اشغال شده تمام شود و آرامش و امنیتی را به این کشور باز گرداند که همه منطقه از آن بهره ببرند، اما لازم است دولت مستقر در این کشور حقوق همه اقلیت ها و جریانات را تضمین کرده و گروه‌های مختلف نیز دولت را قبول داشته باشند. جنگ داخلی، این روزها افغانستان را تهدید می کند و اتفاقی که نه منافع ملی این کشور را تامین می کند نه آرامش منطقه و همسایگان را.